Αι Βασίλης: Μύθος ή πραγματικότητα

Ο Άγιος Βασίλης ή Αϊ-Βασίλης αποτελεί σήμερα μια διεθνή λαογραφική μορφή η οποία διανέμει δώρα σε παιδιά και ενηλίκους που υπήρξαν "καλοί" κατά τη διάρκεια του χρόνου.Είναι κυρίαρχο πρόσωπο του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς και των Χριστουγέννων. Η γνωστή παρουσία του με κόκκινη στολή, λευκή γενειάδα, πάντα χαμογελαστός με το σάκο με τα δώρα, πάνω σε έλκηθρο που το σέρνουν ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον αγαπημένο ήρωα των παιδιών τις ημέρες αυτών των εορτών ακόμη και σε χώρες μη χριστιανικές. Ξεκινά κάθε χρόνο από χώρα του Βορρά, παραμονές πρωτοχρονιάς, για να χαρίσει δώρα σε όλα τα παιδιά της γης.

Είναι ακριβώς ο ίδιος ο "Πατέρας Χριστούγεννα" των Άγγλων, ο "Περ Νοέλ" των Γάλλων, ο "Σίντερ-Κλάας" των Ολλανδών, ο "Χριστκίντ" των Γερμανών, ο "Λαμ-Κουνγκ-Κουνγκ" (= ο Καλός γερο-πατέρας) των Κινέζων, ο "Χοτέισο" των Ιαπώνων.

Προέλευση της μορφής
Η σημερινή μορφή του Άϊ-Βασίλη με την κόκκινη στολή και την άσπρη γενιάδα άρχισε να γίνεται δημοφιλής το 1931 όταν η γνωστή αμερικάνικη εταιρεία αναψυκτικών Coca-Cola παρουσίασε τον Αϊ-Βασίλη με πρωτοχρονιάτικα δώρα τα προϊόντα της εταιρείας στα χρώματα βεβαίως εκείνης. Η διαφήμιση δε αυτή υπήρξε εμπορικά τόσο επιτυχής που έμελλε να γίνει σήμα δημοτικότητάς της ανά τον κόσμο. Η μορφή όμως του Αϊ-Βασίλη όπως περίπου είναι σήμερα ήταν γνωστή μερικά χρόνια νωρίτερα από το 1931.

Ιστορικά στοιχεία
Στη Δύση το πρόσωπο του Αγίου Βασιλείου έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του. Στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βόρειοι λαοί έχουν προσθέσει στοιχεία των δικών τους παραδόσεων (τάρανδοι, έλκηθρο, άστρο του Βορρά, μεγάλες κάλτσες κλπ) μια κουλτούρα που τον συνοδεύει μέχρι και σήμερα. Στα ελληνικά δεδομένα η μετατροπή αυτή φαίνεται να πέρασε περίπου στη δεκαετία του 1950-1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό από τους "συγγενείς" μετανάστες που με τις ευχητήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον "Δυτικό" Άϊ-Βασίλη.

Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς ο Αϊ-Βασίλης ανάγεται στον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος έζησε στη Καππαδοκία που αφιέρωσε σχεδόν όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο και που θεωρείται στη παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Μέγας Βασίλειος ήταν ψηλόλιγνος, με μαύρα μάτια και γένια[εκκρεμεί παραπομπή]. Ακόμη και ο Άγιος Νικόλαος στην Ορθόδοξη παράδοση αγιογραφείται ως ισχνός ασπρογένης γέροντας. Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε την 1 Ιανουαρίου του 379. Αυτή η ημερομηνία, ημέρα θανάτου του, διατηρούμενη στη παράδοση, θεωρήθηκε (πρώτα) απ΄ όλους τους χριστιανικούς λαούς ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη στη νέα χρονιά . Τα κάλαντα Πρωτοχρονιάς πέρα από τα παινέματα κύριο πρόσωπο είναι ακριβώς ο Μέγας Βασίλειος για το έργο του οποίου γίνεται υπενθύμιση στον σπιτονοικοκύρη ώστε να επαναλάβει επ΄ ωφελεία βεβαίως των παιδιών που ψάλλουν αυτά.