Μέρος 4ο
του Νικήτα Καυκιού
"ο λόγος μου και το κήρυγμά μου δεν έγιναν
με πειστικούς λόγους ανθρώπινης σοφίας
αλλά με πειθώ Πνεύματος και δύναμης [...]
λαλούμεν σοφίαν Θεού
εν μυστηρίω, την αποκεκρυμμένην "
Κορινθ. Α΄ 2, (4, 5, 7)
Η διαφύλαξη της ιδιοτυπίας των "γνωσιολογικών" προσεγγίσεων της επιστήμης και της θεολογίας απαιτεί την αναγνώριση, τη διασαφήνηση τον προσδιορισμό και το φωτισμό της ιδιαιτερότητας τους. Διότι επίκειται ο κίνδυνος να αλλοιωθεί η καθαρότητα της πίστης από τη θεωρητική γνώση και η ουδετερότητα της θεωρητικής γνώσης από τη θρησκευτική πίστη. Η καθαρότητα της πίστης αλλοιώνεται όταν αξιολογούμε την εγκυρότητα των αρχών και των αξιών της πίστης σύμφωνα με τα κριτήρια της επιστημονικής έρευνας. (σημ 9) Η ουδετερότητα της επιστημονικής γνώσης αλλοιώνεται όταν αξιολογούμε την εγκυρότητα των πορισμάτων της επιστημονικής έρευνας σύμφωνα με τα κριτήρια της πίστης.
Μια άλλη πιο αδιόρατη αλλοίωση της καθαρότητας της πίστης συμβαίνει με την απολιθωματική αναγωγή της ζωντανής πίστης στο επίπεδο των θεολογικών εννοιών. Οι νοησιαρχικές, εκ-λογικευτικές διατυπώσεις της συστηματικής θεολογίας, αφαιρούν τον πνευματικό χυμό με τον οποίο είναι φορτισμένη η ζωντανή πνευματική μαρτυρία. Καθώς η πνευματική ζωή ανάγεται στον υπαρξιακά και οντολογικά αλλότριο ορίζοντα της κατα-νόησης απεμπολεί το μυστηριακό της βάθος. Καθώς προσαρμόζεται στις δυνατότητες της νόησης, γυμνώνεται από το μυστικό πλούτο της Χάρης και εκπίπτει στο ξηρό επίπεδο του λόγου.
Το πέρασμα από την διάσταση της ζωντανής, προσωπικής σχέσης με τον Θεό, στο επίπεδο του κονσερβοποιημένου, θρησκευτικού και κηρυγματικού λόγου προδίδει την ουσία και την αλήθεια της πνευματικής εμπειρίας. "Η Εκκλησία αποτελεί πηγή γνώσεως όχι ως διδασκαλία και κήρυγμα περί της σωτηρίας, αλλά καταρχήν ως γεγονός μετοχής στη ζωή που δεν γνωρίζει θάνατο". Χρήστος Γιανναράς (1988). Ο λόγος για την Αλήθεια εκλαμβάνεται συχνά ως έγκυρο ισοδύναμο της πνευματικής αλήθειας ενώ είναι απλά αινιγματικός δείκτης μιας εντελώς άλλης πραγματικότητας. "δι' εσόπτρου εν αινίγματι" (Α΄Κορ. ΙΓ΄12) "Διότι αυτό το μυστήριο του Ιησού είναι κρυμμένο και δεν εκφράζεται με κανένα λόγο και με καμμιά νοητική ικανότητα, αλλά ακόμη και όταν εκφράζεται μένει άρρητο και όταν νοείται μένει άγνωστο" Αγ. Διονυσίου Αρεοπαγίτου 1
Η θεολογία ως συστηματική, μεθοδική, θεωρητική διδασκαλία δεν διαθέτει ιδιαίτερη παιδαγωγική και σωτηριολογική σημαντικότητα. Ο θεολογικός λόγος που δεν συνεργεί ουσιαστικά στη μεταμόρφωση της προσωπικής ζωής παραμένει αφηρημένη, θεωρητική διατύπωση. Ο ποιμαντικός λόγος που δεν σαρκώνεται λυτρωτικά στην πραγματικότητα της ζωής του πιστού, εκπίπτει σε άκαρπη, α-Χαρη, ανόητη και πιεστική συμβουλευτική."Όταν η Θεολογία, ως αποδεικτική μεθοδολογία, αντικειμενοποιεί τη γνώση, όταν δέχεται την αλήθεια ως αντικείμενο της διάνοιας και αποκλείει την αλήθεια ως γεγονός προσωπικής σχέσης, τότε αποκλείει τη δυνατότητα της προσωπικής θεώρησης του κόσμου, της προσωπικής σχέσης με τον λόγο των πραγμάτων, με τη φανέρωση της προσωπικής Ενέργειας του Θεού στην κτίση". Χρήστου Γιανναρά (1987)
Οι αυθεντικές, πνευματικές, θεολογικές μαρτυρίες προϋποθέτουν την αγιότητα της ζωής ανθρώπων που με την αγάπη και την ταπείνωση έγιναν δέκτες της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος, ζωντανά δοχεία της Χάριτος, "σφουγγάρια γεμάτα Χριστό". "του Θεού ερωμένοι και του Θεού εραστές πάσχοντας τα μυστήρια της θείας και ζωοποιού ενώσεως και εκστάσεως και με μία λέξη τα μακάρια πάθη της γνώσεως του πάμφωτου φωτός" Όσ. Κάλλιστος Αγγελικούδης (2) Η προσπάθεια να μεταφρασθεί η αναστημένη ζωή τους στο επίπεδο του λόγου αλλοιώνει την ιδιαίτερη ποιότητα της πνευματικής τους μαρτυρίας και την αποξενώνει από την ουσία της, από το αρχικό, βιωματικό και οντολογικά σωτηριολογικό της δυναμισμό.
Η θεολογική γνώση περισσότερο αποκρύπτει (καλύπτει με το πέπλο του λόγου) παρά αποκαλύπτει τις αλήθειες του πνεύματος. Γι΄ αυτό οι πατέρες της Εκκλησίας τίμησαν την ταπείνωση της σιωπής περισσότερο από τη δύναμη του λόγου. "Η σιωπή είναι μυστήριο του μέλλοντος αιώνος, ενώ οι λόγοι είναι όργανο του κόσμου τούτου" Άγιος Ισαάκ . Είχαν συνείδηση των ορίων του σημασιολογικού βεληνεκούς της γλώσσας. "Συγχωρέστε με, αλλά δεν έχω την ικανότητα να εκφράσω με λόγια την «πληρότητα ζωής», που μας χαρίστηκε στο πρόσωπο του Χριστού. Δεν βλέπω, πως είναι δυνατόν να προσεγγίσω εκείνο, που θα μπορούσε να εκφράσει - παρά το ότι είναι τόσο παράδοξο - το θαυμαστό βάθος της ζωής που γεμίζει την καρδιά". Αρχ. Σωφρονίου Σαχάρωφ. 1994 (1) Όταν έσπαζαν τη σιωπή ο λόγος τους ήταν παράδοξος και ξένος για τα μέτρα της λογικής. "Και τότε ενώνεται (ο νους) ολόκληρος με τον πάνω και πέρα από τα πάντα, όπου δεν χωρεί ούτε λόγος, ούτε νόημα, ούτε καμιά σκέψη που να τον ποικίλλει, αλλά μόνο απλότητα και ακαταληψία, σιωπή και έκπληξη, το ασχημάτιστο και άπειρο και απεριόριστο. Και βλέπει κατά παράδοξο τρόπο τη θέα του Αοράτου και τη μορφή του Αμόρφου, καθώς έγινε και ο ίδιος απόλυτος και άμορφος αληθινά". Οσ. Κάλλιστος Αγγελικούδης (3).
Ο Λόγος της Αλήθειας δεν κατανοείται ως έλλογη, ακριβής διατύπωση αλλά βιώνεται ως πυρακτωμένη, ερωτική δύναμη. "Πεπυρωμένον το λόγιον σου σφόδρα, και ο δούλος σου ηγάπησεν αυτό". (Ψαλμ 118, 140) Οι Άγιοι είναι φεγγάρια πνευματικά που φωτίζουν τον κόσμο επειδή οι ίδιοι είναι φωτισμένοι με το φως του Θεού. "ενώσει εκπυρωθένες, φωστήρες του κόσμου εγένοντο" (Στιχηρό Ιδιόμελο) Κήρυγμα τους είναι η φανέρωση των καρπών της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. "Τόσο αληθινή είναι η πνευματική γνώση κάθε ανθρώπου, όσο την βεβαιώνουν η πραότητα, η ταπείνωση και η αγάπη". Άγιος Μάρκος ο Ασκητής (2). Τα πρόσωπά τους μετέχοντας στη Δόξα του Θεού εικονίζουν την αιωνιότητα. Είναι τα παραθύρια που ανοίγουν την όραση στη διάσταση της άκτιστης πραγματικότητας των θείων ενεργειών. Είναι η χαριτωμένη παρηγοριά των αγωνιζόμενων χριστιανών. "Όχι μόνο η διδασκαλία ούτε η παραίνεση και η συμβουλή, αλλά ακόμη και η όψη των αγίων μας έδινε μεγάλη ευχαρίστηση και ωφέλεια. Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου
(συνεχίζεται..)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου