Μέρος 3ο
του Νικήτα Καυκιού.
"Πίστις δε εστιν
απολυπραγμόνητος
συγκατάθεσις"
Οσ. Ιωάννου Δαμασκηνού
Η πίστη και η γνώση είναι δύο παράλληλοι δρόμοι προσέγγισης της πραγματικότητας. Δύο διαφορετικές δυνατότητες διάνοιξης της ανθρώπινης συνειδητότητας προς τον εξωτερικό κόσμο. Δύο μέθ-οδοι σύνδεσης της υποκειμενικότητας με την αντικειμενικότητα. Δύο προοπτικές συσχέτισης του προσώπου με το σύμπαν. Δύο τρόποι αλληλοσυσχέτισης της προσωπικής εσωτερικότητας με την αντικειμενική εξωτερικότητα.
Με επιφυλακτικότητα μπορούμε να σκιαγραφήσουμε τις σχέσεις ανάμεσα στη χριστιανική πίστη και τη θεωρητική γνώση με την βοήθεια του παρακάτω πίνακα.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΓΝΩΣΗ
| Πίστη | Γνώση |
| Ενόραση - Διαίσθηση | Νόηση - Αίσθηση |
| Εσωτερικότητα | Εξωτερικότητα |
| Πνευματική διάσταση του σύμπαντος. | Υλική διάσταση του σύμπαντος. |
| Τρόπος ύπαρξης του υποκειμένου. | Τρόπος προσέγγισης του αντικειμένου. |
| Υπαρξιακή μεταστροφή. | Αντικειμενική αλλαγή |
| Oντολογική περιοχή άβατος για το λόγο | Oντολογική περιοχή βατή για το λόγο |
| Ζωή εν Χριστώ | Ζωή εκκοσμικευμένη |
| Νηπτική πορεία | Εμπειρική μεθοδολογία |
| Συνεπής ως προς την Αγία Γραφή και την Αγιοπατερική παράδοση. | Συνεπής ως προς την τη λογική και την επιστημονική μεθοδολογία. |
| Στον ιστορικό χρόνο εκφράζεται με ακολουθίες, ηθική, προσευχή, υπακοή. | Εκφράζεται με υποθέσεις, συλλογή δεδομένων, "αντικειμενική περιγραφή", εμπειρικό έλεγχο, πειραματική απόδειξη. |
| Υπέρλογη | Έλλογη |
| Εμπιστοσύνη στη σχέση Θεού - ανθρώπου. | Εμπιστοσύνη στην αποδεικτική διαδικασία. |
| Αδιάψευστη - Δογματική | Διαψεύσιμη - Αμφισβητήσιμη |
| Παράδοση στο Χριστό. | Ενασχόληση με τα φαινόμενα. |
| Αμεσότητα | Εμμεσότητα |
| Υπαρξιακή μετοχή | Αποστασιοποιημένη παρατήρηση |
| Προσωπικός Αγιασμός | Ωφελιμιστικός χειρισμός |
| Λύτρωση από το θάνατο. | Λύση κάποιου αντικειμενικού θεωρητικού προβλήματος |
| Υπακοή | Αμφισβήτηση |
| Σταυρική πορεία | Μάθηση |
| Αγιοπνευματική Δωρεά | Ακαδημαϊκή εκπαίδευση |
| Καθολικότητα | Διαμερισμός |
| Άχρονο - Αιωνιότητα | Χρονικότητα - Ιστορικότητα |
| Άπειρο | Πεπερασμένο |
| Μυστήριο | Πρόβλημα |
| Απόλυτο | Σχετικό |
| Περιέχον | Περιεχόμενο |
| Έσχατο | Ενθαδικό |
| Πηγάζει από αυτό που Άρχει τη φυσική πραγματικότητα | Αναφέρεται σε αυτό που υπάρχει ως φυσική πραγματικότητα |
| Προσωπική ελευθερία | Φυσική αναγκαιότητα |
| Δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου | Αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου |
| Έκσταση | Εξακρίβωση |
| Μετάνοια | Κατανόηση |
| Πνεύμα της Αληθείας | Νόμος της φύσης |
| Σύμβολο - Εκμύθευση- Εικόνα | Έννοια - θεωρία -αντικείμενο |
| Παράδοξο άλμα | Λογική ανάλυση |
| Οντολογικό | Οντικό |
| Προσωπική σχέση με το Θεό | Αντικειμενική σχέση με τη φυσική πραγματικότητα |
Η πίστη και η γνώση αν και αλληλεπιδρούν, συνιστούν δύο ιδιότυπες, αυτοτελείς, ασύμπτωτες "γνωσιολογικές" δυνατότητες, δύο ιδιαίτερους τρόπους λειτουργίας της αντιληπτικής και βιωματικής συνειδητότητας. Η εμπειρία της παρουσίας του Θεού δεν συμβαίνει παράλληλα και ταυτόχρονα με την εξεταστική, αντικειμενική θεώρηση του κόσμου. (σημ 8) Η προσωπική και βιωματική προσέγγιση της πνευματικής, οντολογικής διάστασης προϋποθέτει μια διάφορη, εναλλακτική πνευματική αντίληψη και ερμηνεία της πραγματικότητας. "Και αν κάποιοι απ’ αυτούς θέλουν να πλησιάσουν σε εκείνη την πνευματική γνώση, δεν μπορούν καθόλου, αν δεν απαρνηθούν την κοσμική γνώση, και κάθε συνδιαλλαγή με τις λεπτομέρειες αυτής της γνώσης και την πολύπλοκη μέθοδό της, και σταθούν με το νηπιώδες φρόνημα της πνευματικής γνώσης." Οσ. Ισαάκ του Σύρου (2). Στον ορίζοντα του πνεύματος η γνώση των όντων δεν είναι θεωρητική κατανόηση αντικειμένων αλλά αγαπητικό αγκάλιασμα της Δημιουργίας "καύσης καρδίας υπέρ πάσης κτίσεως".Οσ. Ισαάκ του Σύρου (3). Τα όντα σημαίνουν (και ως σήμαντρα) την Αγάπη του Θεού. Ολόκληρο το σύμπαν ορχείται δοξολογικά στους ρυθμούς της Χάριτος. "Οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού, ποίησιν δε χειρών αυτού αναγγέλλει το στερέωμα". (Ψαλμός 19:1) Γνώση είναι αγαπητική ανταπόκριση στο εορταστικό κάλεσμα της Θείας Αγάπης. Γνώση είναι ο φυσικός καρπός της αγάπης. "Η γνώση αποκτάται μέσω της αγάπης. Η αγάπη προς τον κόσμο, η αγάπη προς τους ανθρώπους, η αγάπη-έρωτας προσφέρονται σαν οι καλύτερες δυνατότητες για την απόκτηση της γνώσης". Πρεσβ. Αλεξάνδρου Ελτσιανίνωφ. Αυτή η γνώση-αγάπη μας οδηγεί στο Θεό. " Δεν πρέπει να σε γνωρίσω. Πρέπει να σε αγαπήσω. Γερόντ. Γαβριηλία (3)
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου