Η σωτηρία των ψυχών και του πλανήτη πάνε μαζί / του οικουμενικού πατριάρχη Βαρθολομαίου
Τον περασμένο Οκτώβριο, το οικουμενικό πατριαρχείο συγκάλεσε ένα διεθνές διεπιστημονικό και διαθρησκευτικό συμπόσιο στο ποταμό Μισσισσιππή. Ήταν το 8ο στη σειρά συμπόσιο υψηλού επιπέδου που εξέτασε πώς επιδρά ο τρόπος ζωής και κατανάλωσής μας στα υδατικά αποθέματα του πλανήτη μας.
Παρόμοια συμπόσια είχαν ήδη διενεργηθεί στο Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα, την Αδριατική και τη Βαλτική, το Δούναβη, τον Αμαζόνιο και την Αρκτική.
Εκ πρώτης απόψεως μπορεί να παραξενεύει πώς ένας θρησκευτικός οργανισμός -που ασχολείται με «πνευματικά» ζητήματα- ενδιαφέρεται τόσο πολύ με τα «εγκόσμια». Στο κάτω-κάτω τι σχέση έχει η διατήρηση του πλανήτη με τη σωτηρία των ψυχών;
Είναι γενικότερα αποδεκτό πως οι παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές και η αξιοποίηση των πόρων του πλανήτη μας οφείλουν να απασχολούν πολιτικούς, επιστήμονες και τεχνοκράτες. Στην καλύτερη περίπτωση, ίσως θεωρούνται ζήτημα που εντάσσεται στις αρμοδιότητες των φυσιοδιφών και ειδικών ομάδων συμφερόντων.
Οπότε η ενασχόληση της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας και της ανώτατης πνευματικής της αρχής, του οικουμενικού πατριαρχείου, με την περιβαλλοντική κρίση ίσως να εκπλήσσει πολλούς.
Κι όμως, δεν είναι δυνατό να κοιτούμε τον κόσμο του Θεού με δύο τρόπους. Δεν μπορεί κανείς να ασπάζεται ταυτόχρονα δύο κοσμοθεωρίες, δύο προσεγγίσεις, μια θρησκευτική την άλλη κοσμική· μία πνευματική, την άλλη εγκόσμιο· μία πνευματική, την άλλη ουδετερόθρησκη. Σύμφωνα με τη κοσμοθεωρία μας και τη γνώμη μας, δεν μπορεί να ξεχωρίζει η μέριμνά μας για την ανθρωπότητα από εκείνη για τη διατήρηση του περιβάλλοντος.
Η φύση είναι ένα ορθάνοικτο βιβλίο το οποίο καλούμαστε όλοι να το αναγιγνώσκουμε, να το μελετούμε, να το διαφυλάσσουμε και να το χαιρόμαστε. Ένα βιβλίο που μας λέει πάντα την ίδια ιστορία: μας αποκαλύπτει βαθιά μυστήρια· καταπληκτική αρμονία και ισορροπία μεταξύ αλληλεξάρτησης και συμπληρωματικότητας.
Το πώς σχετιζόμαστε με τη φύση -ως δημιουργία- αντανακλά ευθέως το πώς σχετιζόμαστε με το Θεό -ως δημιουργό.
Η ευαισθησία με την οποία χειριζόμαστε το φυσικό περιβάλλον αντανακλά ευθέως την ιερότητα που επιφυλάσσουμε για το θείο. Πρέπει να αντιμετωπίζουμε τη φύση με το ίδιο δέος και θαυμασμό που επιφυλάσσουμε για τους συνανθρώπους μας. Και αυτό όχι για να πιστέψουμε στο Θεό -ή να αποδείξουμε την ύπαρξή Του, αλλά απλά και μόνο για να αναπνέουμε, για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε.
Το διακύβευμα δεν είναι η ικανότητά μας να διαβιούμε με βιώσιμο τρόπο, αλλά η ίδια η επιβίωσή μας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα επόμενα χρόνια θα πληγούν από την κλιματική αλλαγή εκείνοι ακριβώς που θα το αντέχουν λιγότερο. Ως εκ τούτου, το οικολογικό πρόβλημα της ρύπανσης συνδέεται αξεδιάλυτα με το κοινωνικό πρόβλημα της φτώχειας· τελικό και αυθεντικό κριτήριο για κάθε παρέμβαση στο περιβάλλον είναι η επίδρασή της στους ανθρώπους, και μάλιστα στους φτωχούς.
Αν ισχύουν τα παραπάνω, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε πως η προσπάθειά μας να ελέγξουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη περιλαμβάνει και την ετοιμότητά μας να θυσιάσουμε ένα μέρος των άπληστων συνηθειών μας.
Πότε θα μάθουμε να λέμε: «αρκεί!»; Πότε θα μετατοπίσουμε το κέντρο βάρους της ύπαρξής μας από αυτό που θέλουμε εμείς σε αυτό που χρειάζεται ο κόσμος; Πότε θα κατανοήσουμε πόσο σημαντικό είναι να αφήσουμε όσο το δυνατό πιο ελαφρό αποτύπωμα στον πλανήτη, για χάρη των επερχόμενων γενεών; Πρέπει να επιλέξουμε να γνοιαζόμαστε. Αλλιώς δεν μας νοιάζει τίποτα.
Σε αυτό το ζήτημα, είμαστε όλοι στο ίδιο στρατόπεδο. Πράγματι, το φυσικό περιβάλλον μας ενώνει όλους, με τρόπο που υπερβαίνει τις δογματικές μας διαφορές. Μπορεί να διαφωνούμε ως προς τις απαρχές του πλανήτη μας, ως προς τη βιβλική ή την επιστημονική ερμηνεία. Αλλά συμφωνούμε όλοι στην αναγκαιότητα να προστατεύσουμε τους φυσικούς μας πόρους που δεν είναι ούτε απεριόριστοι, ούτε διαπραγματεύσιμοι.
Δεν είναι ακόμα αργά να αντιδράσουμε, ως λαοί και ως πλανήτης. Μπορούμε να παραδώσουμε τη Γη στο μέλλον των παιδιών μας. Αλλά δεν μπορούμε να παρατείνουμε κι άλλο την αδράνεια. Οι πιστοί χρειάζεται να ηγηθούν αυτής της προσπάθειας· οι πολίτες του κόσμου να εκφράσουν με σαφήνεια την άποψή τους· οι πολιτικοί ηγέτες να δράσουν ανάλογα.
Δεν αντέχουμε άλλες αναβολές· η αναποφασιστικότητα και η αδράνεια είναι πια απαράδεκτες.
Είμαστε αισιόδοξοι ως προς τη δυνατότητά μας να αλλάξουμε πορεία, διότι -πολύ απλά- είμαστε αισιόδοξοι ως προς τις δυνατότητες της ανθρωπότητας. Αλλά ας μη μείνουμε σε απαντήσεις επί των αρχών· ας περάσουμε στις πράξεις. Ας ακούσουμε ο ένας τον άλλον· ας συνεργαστούμε· ας δώσουμε στη Γη την ευκαιρία να θεραπευτεί, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να μας θρέφει.
Ο Βαρθολομαίος Α' είναι οικουμενικός πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως της ανατολικής ορθοδόξου εκκλησίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου